Τα παιδιά μιλάνε μεσα απο τις ζωγραφιές τους

Τα παιδιά μιλάνε μέσα απο τις ζωγραφιές τους. Αυτό κατάλαβα σήμερα απο την διάλεξη που παρακολούθησα, με τίτλο "Εικόνα και Δημιουργικότητα" με εισηγήτρια την Αριστούλα Δάλη (Εικαστική Ψυχοθεραπεύτρια).

Τρεμάμενες γραμμές τραβηγμένες από άπειρα παιδικά χέρια, παιδικές ζωγραφιές, άλλες διστακτικές και άλλες πιο τολμηρές, που απεικονίζουν σπίτια με σκεπή, λουλούδια, ανθρωπάκια, την οικογένεια και τον ήλιο, ακατέργαστα σχήματα, αδέξιες σχεδιαστικές απόπειρες, ακόμη και ακαταλαβίστικες μουντζούρες μιλούν για τη συναισθηματική κατάσταση των μικρών παιδιών, καθρεφτίζουν τον ψυχισμό τους, μαρτυρούν οικογενειακά μυστικά.

Όλες αυτές οι πολύχρωμες ζωγραφιές των παιδιών, που με τόσο καμάρι τοποθετούν σε περίοπτη θέση οι γονείς, έχουν... φωνή και λένε πολλά, αρκεί να ξέρει κάποιος να τις... ακούσει. Το παιδικό σχέδιο είναι η «κρυφή γλώσσα» των παιδιών, σύμφωνα με την ψυχολόγο-παιδαγωγό Εύη Κρότι και τον ψυχοθεραπευτή Αλμπέρτο Μάνι, τους συγγραφείς του βιβλίου με τίτλο «Πώς να ερμηνεύσουμε τα παιδικά σχέδια».

Σε αντίθεση με την ψυχοθεραπεία που βασίζεται μόνο στο λόγο, η θεραπευτική προσέγγιση μέσα από την τέχνη αναγνωρίζει τις καλλιτεχνικές διεργασίες και τους συνειρμούς σαν καθρέφτες των συναισθημάτων, της προσωπικότητας και των δυσκολιών του κάθε ανθρώπου. Συχνά, οι ενήλικες χρησιμοποιούν λέξεις για να εκλογικεύσουν τα συναισθήματά τους κι έτσι αποξενώνονται από αυτά. Όταν όμως κάποιος εκφράζεται μέσα από τα δημιουργήματά του επιτυγχάνεται ένας αυθόρμητος τρόπος να επικοινωνήσει τόσο αυτά που γνωρίζει όσο και αυτά που δεν γνωρίζει και θέλει να μάθει για τον εαυτό του. Η τέχνη με αυτό τον τρόπο αποτελεί τον καταλύτη, δηλαδή το βοηθητικό εργαλείο, που ενισχύει τη δυνατότητα του ανθρώπου να εκφραστεί.

Ενήλικες, παιδιά, οικογένειες, ζευγάρια, άτομα με ειδικές ανάγκες, άτομα με ψυχοσωματικά προβλήματα, ακόμα και αν δεν έχουν την παραμικρή επαφή με την τέχνη αλλά αναζητούν πιο ευχάριστους τρόπους επικοινωνίας έχουν τη δυνατότητα να απευθυνθούν σε έναν Art Therapist για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους και να εκφράσουν αυτά που επιθυμούν. 

Ο ρόλος του εικαστικού ψυχοθεραπευτή είναι να δημιουργήσει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο ο θεραπευόμενος θα νιώσει ασφαλής και ελεύθερος να εκφραστεί. Η εμπιστοσύνη εγκαθίσταται μέσα από την απόλυτη απουσία κριτικής και επιβολής.

Θεραπευτής και θεραπευόμενος διαλέγουν μαζί τα «εργαλεία» με τα οποία θα δουλέψουν, αυτά που ταιριάζουν στις επιθυμίες και την κλίση του θεραπευόμενου. Η τέχνη στη συγκεκριμένη διαδικασία δεν είναι αυτοσκοπός, είναι το μέσο για να επιτευχθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα, να ικανοποιηθεί δηλαδή το αίτημα για το οποίο κάποιος αποφασίζει να συμβουλευτεί έναν ψυχολόγο.

Τίποτα λοιπόν δεν είναι τυχαίο στις ζωγραφιές των παιδιών. Όμως επειδή ψυχολόγοι δεν είμαστε, δεν πρέπει να βγάζουμε γρήγορα συμπεράσματα. Για παράδειγμα εάν ένα παιδί ή το παιδί σας κάνει μια ζωγραφιά μόνο με μαύρο ή κόκκινο μαρκαδόρο, αυτό δεν σημαίνει ότι το παιδί κάτι έχει, ότι το παιδί βλέπει αίματα, ότι πρέπει να κάνουμε κάτι αμέσως! Μην ανησυχείτε χωρίς λόγο. Ρωτήστε το ήρεμα γιατί διάλεξε αυτό το χρώμα.. σκεφτήκατε μήπως δεν βρήκε άλλον μαρκαδόρο ή ότι απλά τελειώσαν τα άλλα χρώματα; Γενικότερα προσπαθήστε να μην κάνετε ΠΟΤΕ κάποιο σχόλιο (θετικό και αρνητικό) για τις ζωγραφιές του παιδιού. Μπορείτε απλά να ρωτάτε τι ζωγράφισε. Όταν σας δώσει την απάντηση του, δεχτείτε την ακόμη και αν δεν συμφωνείτε. Δηλαδή αν σας πει ότι ζωγράφισε ένα αλογάκι, αλλά εσείς βλέπετε μόνο έναν κύκλο και μια γραμμή, ΜΗΝ του πείτε ότι δεν το βλέπετε ή ότι δεν προσπάθησε αρκετά. Μήπως και εσείς στην ηλικία του ήσασταν κάνας μεγάλος ζωγράφος;